Elke vrijdag geeft de SLAA u een geheel subjectieve leestip om het weekend mee door te komen. Vanaf nu nodigen we ook schrijvers uit om de mooie dingen die ze lezen te bespreken. De derde is Karin Amatmoekrim, die What We Are van Peter Nathaniel Malae las.

Een goed boek sluit de wereld moeiteloos buiten, en laat de lezer volledig opgaan in het vertelde. Laat me daarom op deze plek een boek aanbevelen waarin de buitenwereld juist met geweld binnendringt. Opdat het lezen in elk geval voor een boek lang niet een terugtrekken uit de werkelijkheid is, maar u eraan herinnert dat er ook nog een realiteit buiten de kaft bestaat. Een realiteit – en dat is de schoonheid van dit boek – die slechts weinig schrijvers echt kunnen vatten. En al helemaal niet op de manier waarop Peter Nathaniel Malae het heeft gedaan met What We Are.

Ik vond het in een boekenwinkel in New York, ik geloof ergens in 2012, toen ik daar een weekje in mijn eentje doorbracht om te schrijven. De auteur, Peter Nathaniel Malae, kende ik niet maar de titel vond ik prachtig. Al toen ik het ter plekke opensloeg werd duidelijk wat het was: een spierballenboek vol gewelddadige scènes in moderne jongenstaal. Het staat bol van woede en machteloosheid, geschreven door een schrijver die cynisch is op een zeldzaam poëtische manier. Ik was meteen verliefd en ik ben het nog steeds.

What We Are is een woedend boek, over een woedende jongen. Hoofdpersonage is Paul, achtentwintig jaar oud, half blank, half Samoaans, die ooit een veelbelovend schrijver was maar die de strijd al lang geleden heeft verloren van zijn frustraties over de Amerikaanse samenleving. Zijn woonplaats San Jose kent een bizarre mengvorm van etniciteiten, strikt verdeeld langs de grenzen van een klassenmaatschappij. Malae toont de obsessie van de moderne mens, grootgebracht in een consumptiemaatschappij die zijn weerga niet kent, met bezit, seks en sensatie. Hij voert zijn hoofdpersoon langs hanengevechten achter op het erf bij een Filipijnse familie, voetbalmoeders verslaafd aan crystal meth, doorgesnoven Russen en uitgeputte Latino’s die jongleren met drie fulltime banen. What We Are is hard, snel en meedogenloos op de manier waarop veel boeken het pretenderen te zijn, maar die meestal de authentieke rauwheid missen die dit boek wel bevat. Het deed me dankzij dat huiveringwekkende realisme denken aan Hongerjaren van de Marokkaanse schrijver Mohammed Choukri. Maar waar Choukri vooral een opsomming van anekdotes maakt, vat Malae de wereld van de buitenstaander in een ontroerende, poëtische huls. Dat lukt dankzij Paul, de hoofdpersoon die even gewelddadig als belezen is. Zijn referentiekaders zijn de straten van San Jose evenzeer als de dichters die hij bewondert. Die combinatie maakt van What We Are een rijk boek, vol verwijzingen naar literatuur en filosofie, maar ook naar popcultuur en massamedia.

Wat ik het allermooist vind, is hoe Malae van Paul een onverbiddelijke buitenstaander heeft gemaakt. Paul, zoals gezegd van gemengde afkomst, is op zoek naar zijn identiteit en legt daarmee tegelijkertijd de collectieve identiteit van het land bloot. Zijn bittere conclusie is dat we allemaal verliezers zijn; de mens als ijdel, willoos en moordzuchtig dier. In Pauls observaties staat steeds het extreme egoïsme van de moderne mens centraal: homo homini lupus est. Of, beter nog: l’enfer c’est les autres. Waarbij Malae steeds opnieuw toont wat wij maar al te graag vergeten, namelijk dat het ook voor onszelf opgaat; wij vormen voor onze medemens de hel. Elke keuze die wij maken, draagt een beetje bij aan het lijden van de ander.

Malaes gedachten over identiteit leiden tot observaties over de mens als universeel wezen. Dat klinkt makkelijk, maar dat is het niet. Dit is het soort boek waaraan het de soms zo strikt navelstarende letteren ontbeert. Een schrijver die de mens los weet te zingen van culturele en economische kaders. Iemand die van de straat, junks, armoede, uitzichtloosheid literatuur weet te maken. Een personage dat het allemaal beziet; het hele groteske karakter van alles, en die overal, hoog, laag, wit, zwart, gemengd, overal waar de mens zich mee bemoeit, even teleurgesteld in is. De eenzaamheid ervan. Het is zo mooi dat het pijn doet. Of misschien is het juist andersom: dit boek doet pijn en dat is de schoonheid ervan.

Karin Amatmoekrim

Peter Nathaniel Malae
What We Are
Grove Press; First Edition edition (March 16, 2010)
€ 21,88
416 pagina’s